Posts

Showing posts from December, 2017

नुनको आत्मकथा - Story of Salt

नुनको आत्मकथा -  डा. राजेन्द्र कोजु मंसिर २७, २०७४-‘तपाईको खाना मिठो भएन ? कि खल्लो भयो ? सायद म नभएको हुनाले होला । म स्वादिलो पारिदिन्छु, तपाईंको खाना ।’ भान्सामा गृहिणीको अति प्रिय अनि नभई नहुने वस्तु हुँ म । मलाई तपाईले भान्साको कुनै पनि ठाउँमा सानो सिसी वा बट्टामा महत्त्वपूर्ण र सबैको पहुँच हुनेगरी राखिराख्नु हुन्छ । किनकि तपाईलाई म दिनमै ३/४ पटकसम्म चाहिन्छ । बिहानको ब्रेक फास्ट वा खाना, दिउँसोको खाजा या लन्च, रातिको खाना वा डिनर, बीच–बीचमा खाजा, नास्ता । बिहानदेखि बेलुकासम्म तपाईलाई मेरो आवश्यकता धेरैपटक पर्छ । चिनी भएको चिया वा गुलियो खानाजस्तै केही खानाबाहेक सबैजसो खाने कुरामा मेरो उपस्थितिबिना स्वाद आउनेवाला छैन । मेरो उपस्थिति छैन भने तपाईंको खानाको स्वादमा कुनै रौनक आउने छैन । मात्र यत्ति हो, तपाई मलाई कति मात्रामा प्रयोग गर्नुहुन्छ ? सबै गृहिणी वा अरू खाना पकाउनेलाई थाहा छ, मेरो मात्रा कत्ति हो ? तर जति परिकार थप्दै जानुहुन्छ, त्यत्ति नै मेरो मात्रा पनि बढ्दै जानेछ । धेरैजसोले घर–घरमा मलाई खाना पकाउने बेलामै मिसाएर पकाउँछन्, रेष्टुरेन्टको कुरै अलग । मलाई छुट...

सम्भव छ गुणस्तरीय चिकित्सा सेवा Health Care Services

सम्भव छ गुणस्तरीय चिकित्सा सेवा सोमबार, ०४ मङि्सर २०७४, ०८ : ३१  |   डा. राजेन्द्र कोजु २०६२ सालतिरको कुरा हो, धुलिखेल वडा नं. ६ कुत्ताल निवासी सुमित्रा पराजुलीलाई थोरै हिँड्दा पनि सासै जालाजस्तो गरेर स्याँस्याँ भएपछि धुलिखेल अस्पतालमा ल्याइयो । मुटुको एउटा भल्भ निकै साँघुरिएको थियो तसर्थ आवश्यक सम्पूर्ण आकस्मिक उपचार गरियो । भल्भ नै फेर्नुपर्ने भएकाले केही दिनपछि सहिद गंगालाल राष्ट्रिय हृदय केन्द्र बाँसवारी पठाइयो । डा. भगवान कोइराला र उनको टिमबाट भल्भ फेरिएपछि राम्रो भयो । डाक्टर, सरकार, सर्वसाधारण र सबै सरोकारवालाको इच्छाशक्ति सकारात्मक हुने हो भने चिकित्सा शिक्षा र सेवा यहीँ गुणस्तरीय हुन्छ । सम्भव छ । करिब १२ वर्षको दौरानमा निकै राम्रो जीवन यापन गर्दैगर्दा पनि अर्को भल्भ बिग्रन थाल्यो । अर्को भल्भ पनि परिवर्तन गर्नुपर्ने भएकाले पहिलाकै चिकित्सक डा. कोइरालाकहाँ नै पठाइयो– मनमोहन कार्डियो भास्कुलर एवं थोरासिक सेन्टरमा । त्यहाँ सुमित्राकै परिवारका सदस्य (जो धुलिखेल अस्पतालमा सहायकको काम गर्छन्) ले एक परिचित चिकित्सक डा. कोइरालाकै टिममा भेट्टाए– डा...

किन खाने चुरोट ? Why do we smoke?

स्वास्थ्य किन खाने चुरोट ? -  डा. राजेन्द्र कोजु चैत्र २४, २०७३-यो लेख चुरोट खानेका लागि पनि हो, नखानेका लागि पनि हो । चुरोट खाँदा के हुन्छ ? सबै खानेलाई पनि थाहा छ, नखानेलाई पनि थाहा छ । तैपनि एकपल्ट सरसर्ती हेराैं । खाँदा के हुन्छ ? खाँदा खोकी लाग्न सक्छ । श्वास गनाउँछ । अनावश्यक पैसा खर्च हुन्छ । नखानेले मनपराउँदैन, जसमा आफ्नै परिवार मुख्य पर्छ । क्यान्सर हुन सक्छ । हृदयाघात हुन सक्छ । पक्षाघात हुन सक्छ । दम लाग्न सक्छ । मृगौला, कलेजो, जोर्नी, आन्द्रा, स्नायु, रक्तनली जस्तै शरीरका सबै अङ्गमा नकारात्मक असर परी रोग लाग्न सक्छ । तैपनि खानेले खान्छ । यसका नकारात्मक असरबारे न्युन हेक्का राखेर । केका लागि ? आफ्नै बानी परेको हुनाले । साथीहरूको लहलहैमा । खाई हेर्न भन्दै । अरूलाई देखाउन । आदि–इत्यादि हुन सक्छ ।  खानको लागि खासै भन्ने हो भने केही अत्यावश्यक कारण हुन्न, तैपनि खानेले छोड्न गाह्रो हुन्छ । किन त ? किनकि यसमा लत बस्ने निकोटिन हुन्छ, जसको कारण खाने बानी परेकाले छोड्न गाह्रो हुन्छ । निकोटिनको...

दीर्घरोगी के हो? Shall we redefine Chronic Disease?

के दीर्घरोगीको परिभाषा फेर्न मिल्छ ? -  डा. राजेन्द्र कोजु , काठमाडौ चैत्र १३, २०७०- 'ला तपाईंलाई त सुगर भएछ है ? अब त खान पनि गाह्रोपर्ने भयो । यो रोग त साह्रै नराम्रो, औषधी पनि जिन्दगीभर खानुपर्छ ।' आदि-इत्यादि सुनिन्छ । यदि कसैलाई मधुमेह रोग देखापर्‍यो भने यस्ता अनेकन कुरा सुन्नुपर्छ । त्यसमाथि चिकित्सकलाई देखाउन जाँदा औषधोपचार राम्रोसँग गरुन् भन्ने उद्देश्यले भए पनि यसबाट हुनसक्ने सबै नकारात्मक असरहरू भनिदिन्छन् । अनि रोगको प्रकृति अनुसारको शरीरलाई हुने असरभन्दा बेसी मानसिक रूपमा तनाव बढ्ने सम्भावना हुन्छ । साथै कसैले फलानो चिनी रोगको बिरामी भनिदिँदा त बिरामीको पहिचान नै फरक भैसक्छ । समस्या थाहा नपाउँदासम्म एउटा पहिचान बोकेको व्यक्ति शारीरिक समस्या वा कुनै असाधारण लक्षण हुनासाथ अर्को पहिचान पाउँछ । जस्तै- मुटुको रोगी, दमको बिरामी, क्यान्सर लागेको व्यक्ति, प्यारालाइसिस भएको, खुट्टा भाँच्चिएको मान्छे, अपरेसन गरेको दिदी आदि । यद्यपि यस्तो खालको विशेषणलाई हाम्रो समाजले साधारण रूपमा लिन सक्लान्, तर प्रत्यक्ष सरोकार राख्ने व्यक्ति वा उसको परिवारलाई यो असामान्य हुनुका स...